Tradotto da Emmarlone Ravago.
Kapitulo 11 May duha ka dalan, usa sa kinabuhi ug usa sa kamatayon; ug dako gayod ang kalahian sa duha.
2 Mao kini ang dalan sa kinabuhi: Una, higugmaa ang Dios nga nagbuhat kanimo; ikaduha, ug ang imong isigkatawo sama sa imong kaugalingon; ayaw buhata ngadto sa uban ang dili buot nimo nga ilang buhaton nganha kanimo.
3 Mao kini ang buot ipaambit niining mga pulonga: Panalangini ang mga nagapanghimaraut kaninyo, pagampo kamo alang sa inyong mga kaaway, ug pagpuasa kamo alang sa mga nagpasipala kaninyo. Nganong magpaabot man kamo ug ganti gikan sa Dios kon ang inyong gihigugma mao lamang kadtong mga tawo nga nahigugma kaninyo? Dili ba bisan gani ang mga pagano nagbuhat man niana? Higugmaa ninyo ang mga nagdumot kaninyo, aron sa ingon wala kamoy kontra.
4 Ayaw kamo padaog sa mga lawasnong kailibgon. Kon sagpaon ang imong tuong aping, ipasagpa usab ang wala, aron sa ingon mamahimo kang hingpit. Kon may mamugod sa pagpakuyog kanimo ug balig usa ka kilometro, himoa kining duha ka kilometro. Kon may mokiha kanimo aron mailog niya ang imong sapot nga pang-ilalom, ihatag usab kaniya ang imong sapot nga pang-ibabaw. Kon may mokuha sa inyong butang, ayaw na kinig bawia, kay wala kay katungod.
5 Hatagi ang tanan nga mangayo, ug ayaw na sila pagabawii; kay gusto sa Amahan mabahin-bahin sa tanan ang iyang mga gasa. Bulahan ang tawo nga maghatag sumala sa kasugoan, kay dili siya sad-an. Alaot sa tawo nga manguha. Kon siya nga nanguha nagkinahanglan, dili siya angay sad-an. Pero, kon siya wala nagkinahanglan, angay gayod siyang magpasabot nganong nanguha siya ug para asa ang iyang kinuha. Siya pagaprisohon ug pangutan-on mahitungod sa iyang gibuhat, ug magpabilin siya didto hangtod nga mabayran niya ang tanan niyang multa.
6 Parehas kini sa gi-ingon: Biyai nga magsingot ang imong limos sa imong kamot hangtod nga nakaila na ka sa angay nimong hatagan.
Kapitulo 2
1 Mao kini ang ikaduhang kasugoan sa mga Tinudlo:
2 Ayaw pagpatay. Ayaw panapaw. Ayaw daota ang mga kabataan. Ayaw pagbuhat ug daotan nga pagpakighilawas. Ayaw pangawat. Ayaw pagapil-apil sa mahika ug barang. Ayaw pag-aborto o pagpatay ug batang bag-ong gipanganak. Ayaw kaibog sa mga butang sa imong isigkatawo.
3 Ayaw pamakak o pagsaksi ug bakak; ayaw panaot, o pagdumot.
4 Pagpakatinuod sa huna-huna ug pulong, kay usa ka bitik sa kamatayon ang pagpakaaron-ingnon.
5 Ang imong mga pulong dili unta mga bakak o mga way pulos, kondili makita unta sila sa imong mga buhat.
6 Ayaw paghinakug o pagtinihik; ayaw pagpatigpakaaron-ingon, o pagpakamalaw-ay, o pagmagarboon. Ayaw paghawid ug daotang intensyon ngadto sa imong isigkatawo.
7 Ayaw pagdumot ni bisan kinsa; pero makabadlong gayod ka ug pipila, ug pag-ampo alang sa uban, ug ang uban pa gayod higugmaa sila na labaw pa sa imong kinabuhi.
Kapitulo 3
1 Anak ko, palayo sa tanang kadaot ug sa mga butang na makadaot.
2 Ayaw kasuko, kay ang kasuko magdala nimo sa pagpatay. Ayaw kasina, o pangaway, o pagpinutong, kay dinhi gikan ang pagpatay.
3 Anak ko, ayaw tugoti ang mga daotang intensyon, kay kini magdala nimo sa daotan nga pagpakighilawas. Ug ayaw kagamit ug malaw-ay nga pulong, o tan-aw sa bisan unsa lamang nga butang, kay dinhi gikan ang pagpanapaw.
4 Anak ko, ayaw katuo sa mga tilimad-on, kay dinhi gikan ang pagsimba sa mga diosdios; o sa pagapil-apil sa pangabat, astrolohiya, o tuotuo. Ayaw maskin pagtan-aw o paminaw aning mga butanga, kay dinhi gikan ang pagsimba sa mga diosdios.
5 Anak ko, ayaw pamakak, kay ang bakak magdala nimo sa pagpangawat; ayaw pagnilaog ug kwarta o dungog, kay dinhi gikan ang pagpangawat.
6 Anak ko, ayaw pagreklamo, kay kini magdala nimo sa pagpasipalag sulti, ayaw pagpasigarbo o pagpakamalaw-ay, kay dinhi gikan ang pagpasipalag sulti.
7 Pagpakamaaghop hinuon, kay ang mga maaghop magapanunod sa yuta.
8 Pagpakapasiyensiyoso, maloloy-on, inosente, ug mahinay ug maaghop, ug sa tanang higayon nagapangurog tungod sa iyang pulong na imong nadungog.
9 Ayaw pagpataas sa imong kaugalingon o pagpakadanghag sa imong kalag. Ayaw pag-uban sa mga magarbohon, pakig-uban hinuon sa mga maayo ug mapaubsanong mga tawo.
10 Dawata ang imong mga problema ingon man nga mga maayo kini, uban sa kahibalo nga wala may mahitabo kung wala gitugot sa Dios.
Kapitulo 4
1 Anak ko, buntag ug gabii hinumdomi siya nga nagsulti nganha kanimo sa pulong sa Dios, ug dungga siya sama sa pagdungon mo sa Ginoo, kay ang Ginoo naa man didto kung asa gisangyaw ang Iyang pagtulon-an.
2 Ug adlaw-adlaw pakig-uban sa mga balaan nga tawo, sa ingon makakaplag ka ug kaharuhay sa ilang mga pulong.
3 Ayaw pangita ug away, paghusay hinuon sa mga nag-away. Paghukom sa minatarung, ug ayaw pagpilipili sa imong paghukom.
4 Ayaw pagduhaduha sa imong mga desisyon.
5 Ayaw pagpakaandam mangayo pero dawo sa paghatag.
6 Ang butang nga imong naangkon pinaagi sa imong mga kamot, ihatag alang sa kapasayloan sa imong mga sala.
7 Ayaw pagduhaduha sa paghatag, o pagbagolbol kung mohatag ka, kay nakaila man ka Niya, siya na manghahatag sa maayong ganti.
8 Ayaw paglikay sa mga nanginahanglan, kondili ibahin ang tanan sa imong mga igsuon ug ayaw pangangkon ug bisan unsa nga imoha. Kay kung kamo nahimong mga magaambit sa mga butang nga espirituhanon, unsa pa ba kaha sa mga butang nga lawasnon.
9 Ayaw pasagdi ang imong mga anak, sa ilang kabatan-on hinuon tudloi sila sa kahadlok sa Dios.
10 Ayaw sugoa sa kasuko ang imong mga sulugoon, sila nga nagasalig usab sa Dios, gawas kung mohunong na sila sa pagtahod sa Dios, Kaniya na mas labaw pa kaninyong duha, kay Siya ning-abot dili sa pagtawag sa mga tawo sumala sa ilang dignidad, kondili sa pagtawag kanila nga giandam sa Espiritu.
11 Ug kamo mga sulugoon, tumana ninyo ang inyong mga agalon sa kaligdong ug kahadlok, ingon man nga mga tinugyanan sila sa Dios.
12 Palayo sa tigpakaaron-ingon ug sa tanan nga dili ganahan sa Ginoo.
13 Ayaw biyai ang mga kasugoan sa Ginoo, kondili tago-i ang tanan nga imong nadawat, na walay dugang ni kunhoran.
14 Ikompisal ang imong mga sala sa simbahan, ug ayaw pag-ampo kung hugaw imong konsensya. Mao kini ang dalan sa kinabuhi.
Kapitulo 5
1 Sa lain nga dapit, mao kini ang dalan sa kamatayon. Ang dalan sa kamatayon daotan ug puno sa panghimaraot, pagpatay, pagpanapaw, mga daotang intensyon, daotan nga pagpakighilawas, pagpangawat, mahika, barang, pagpanulis, mga pagsaksi ug bakak, pagpatigpakaaron-ingon, pangilad, pagpakamarò, garbo, kalaw-ay, pagkamakahitas-on, pagkaibog sa uban, pagpamalikas, kasina, disrespeto, pangaminos, paghinambog [ug kawala sa kahadlok sa Dios].
2 [Sila nga naglakaw sa dalan sa kamatayon] magpasipala ug mga maayong tawo, magpalayo sa kamatuoran, ganahan sa mga bakak, dili mo-ila sa ganti sa pagkamatarong, dili mosunod sa kaayo o sa husto nga paghukom, ug alisto dili para sa kaayo kondili kadaot, kanila nga layo ang pagkamapaubsanon ug pasiyensiya, nahigugma sa mg butang nga way pulos, nagpangita ug ginansya, walay kaluoy sa pobre ug walay pagpakabanà sa mga gipasipala. Wala nila hinumdomi ang ilang Magbubuhat, sila ang mga mamamatay sa mga bata, maghuhugaw sa imahen sa Dios; ilang talikdan ang mga nanginahanglan, pasipalaan ang mga nag-antos; sila ang mga mambobola sa mga dato, mga dili matarong nga hukom sa mga pobre, ug puno sa tanang mga sala. Maluwas unta kamo, mga anak, gikan nila.
Kapitulo 6
1 Pagbantay na walay ni bisan kinsa nga magwala nimo gikan sa dalan sa mga Tinudlo, kay sa iyang mga tinudlo wala gayod ang Dios.
2 Kung makaya nimo ug alsa ang katibuk-an sa yugo sa Ginoo, mahimo kang hingpit; pero kung dili gani ni nimo makaya, buhata lang ang kutob sa pwede nimong mabuhat.
3 Mahitungod sa pagkaon, pagpuasa hangtod sa imong makaya, ug pagpuasa gayod sa bisan unsa nga gihalad na sa mga diosdios, kay kini usa ka pagsimba sa mga patay nga dios.
Kapitulo 7
1 Mahitungod sa bunyag, ingon ani mo magbunyag. Human sa pagpaambit sa pagtuo ngadto sa bunyaganan, bunyagi siya ‘sa ngalan sa Amahan, ug sa Anak, ug sa Espiritu Santo’ ngadto sa usa ka lugar nga naay nagdagan na tubig.
2 Kung ang tubig wala gani nagdagan, bunyagi siya sa bisan asa nga naay tubig; ug, kon dili ka makabunyag sa bugnaw nga tubig, adto pagbunyag sa init.
3 Kung dili kamo makakita ug lugar nga naay tubig, boboi sa makatulo ug tubig ang ulo sa bunyaganan ‘sa ngalan sa Amahan, ug sa Anak, ug sa Espiritu Santo.’
4 Pero, sa dili pa ang bunyag, magpuasa ang mobunyag ug ang bunyaganan, ug ang uban nga pwede magpuasa. Ug papuasahon ang bunyaganan ug usa o duha ka adlaw.
Kapitulo 8
1 Pero ayaw pagpuasa sama sa mga tigpakaaron-ingon; sila magpuasa ra sa Lunes ug Huwebes; ikaw magpuasa ka sa Miyerkoles ug Biyernes.
2 Ug ayaw pag-ampo sama sa mga tigpakaaron-ingon, kondili sama sa gitudlo sa Ginoo sa Iyang Ebanghelyo, ‘Amahan namo nga anaa sa langit, balaanon ang imong ngalan; maghari ka kanamo ug tumanon ang imong pagbuot dinhi sa yuta sama nga gituman kini didto sa langit. Ihatag kanamo ang pagkaon nga among gikinahanglan karong adlawa; ug pasayloa kami sa among mga sala sama nga kami nagpasaylo sa mga nakasala kanamo. Ayaw kami itugyan sa pagsulay; luwasa hinuon kami gikan sa daotan. Kay imo ang gahom ug ang himaya hangtod sa kahangtoran.
3 Pag-ampo niini katulo sa usa ka adlaw.
Kapitulo 9
1 Mahitungod sa Eukaristiya, ingon ani mo maghalad niini:
2 Una, para sa kalis, ‘Nagapasalamat kami kanimo, Amahan Namo, sa santos nga paras ni David Imong anak, na Imong gipakita namo pinaagi ni Hesus Imong Anak; himayaon ka hangtod sa kahangtoran.’
3 Para sa pagpikaspikas sa pan, ‘Nagapasalamat kami kanimo, Amahan Namo, sa kinabuhi ug kahibalo na imong gipakita namo pinaagi ni Hesus Imong Anak; himayaon ka hangtod sa kahangtoran.’
4 Sama sa pagkausa sa pan nga gipikas didto sa bukid diha sa pagtigom niini, ang Imong Simbahan magkatigom unta gikan sa nagkalainlaing dápit sa kalibutan, kay Imo man ang himaya ug gahom pinaagi ni HesuKristo hangtod sa kahangtoran.’
5 Ayaw pagpakaon ug pagpainom ni bisan kinsa uban kanimo diha sa Eukaristiya, gawas nilang mga binunyagan sa ngalan sa Ginoo, kay nag-ingon man ang Ginoo: ‘Ayaw ihatag ang mga butang nga balaan ngaadto sa mga iro.’
Kapitulo 10
1 Pagkahuman niini, ingon ani mo magpasalamat:
2 ‘Nagapasalamat kami Kanimo, santos nga Amahan, kay Imong gipapuyo ang Imong Santos nga ngalan dinhi sa among mga kasingkasing, ug sa kahibalo, sa pagtuo, ug sa kinabuhing walay kataposan, nga imong gipaambit kanamo pinaagi ni Hesus Imong Anak; himayaon ka hangtod sa kahangtoran.
3 Ikaw, Ginoo Makagagahom, ang nagbuhat sa tanan alang sa Imong himaya ug naghatag ug pagkaon ug ilimnon sa mga tawo, nga sa ingon magpasalamat sila Kanimo; naghatag usab Ka kanamo ug espirituhanong pagkaon ug ilimnon, ug kinabuhing walay kataposan pinaagi sa Imong Anak.
4 Nagpasalamat kami Kanimo sa tanang butang, kay Ikaw man makagagahom; himayaon Ka hangtod sa kahangtoran.
5 Hinomdumi, O Ginoo, ang Imong Simbahan, luwasa siya sa tanang daotan ug hingpita siya sa Imong gugma ug tiguma siya gikan sa upat ka suok sa kalibotan, siya na santos ug angayan para sa Imong ginharian, na giandam Mo para kaniya; kay Imo man ang gahom ug ang himaya hangtod sa kahangtoran.
6 Ipakanaog Mo ang grasya, aron kining kalibotana mapanaw, “Hosanna sa Dios ni David.” Paaria, siya nga balaan; papangayoa ug pasaylo, siya nga makasasala. Marana tha. Amen.
7 Pasagdi ninyo ang inyong mga propeta na magpasalamat sa ilang kaugalingong paagi.
Kapitulo 11
1 Kon naay bisan kinsa nga moduol kaninyo ug magtudlo niining mga butanga, dawata siya.
2 Kon naay usa ka daotan nga tawo nga moduol ug magtudlo ug mga pagtulon-an nga kontra niini, ayaw siya paminawa. Pero, kon naay magtudlo sa ngalan sa hustisya ug kahibalo sa Ginoo, dawata siya sa ngalan sa Ginoo.
3 Sa mga apostoles ug mga propeta, puy-i ang pagtulon-an sa Ebanghelyo.
4 Dawata ang mga apostoles nga moanha kaninyo sa ngalan Ginoo.
5 Padayona sila sa inyo ug ayaw palapasa ug usa ka adlaw didto. Pero, kon gikinahanglan, padayona pa sila sa ikaduhang adlaw. Kon modayon pa sila sa ikatulong adlaw, mga mini nà sila nga propeta.
6 Sa paglakaw sa apostoles, padad-a siya ug igoigo na pan hangtod moabot siya sa lain nga balay; kung mangayo siya ug kwarta, mini nà siya nga propeta.
7 Ayaw tintala o hukmi ang usa ka propeta nga nagasulti diha sa espiritu; kay ang tanang sala mapasaylo, gawas niini.
8 Pero dili ang tanang nagasulti diha sa espiritu usa ka propeta, kadto ra siya nga nagsundog sa mga buhat sa Ginoo. Sumala niini, mailhan ang usa ka tinuod nga propeta sa mini pinaagi sa ilang binuhatan.
9 Walay tinuod nga propeta nga igo ra magpaandam sa iyang pagkaon, unya mokaon; kung naa man gani, usa nà siya ka mini na propeta.
10 Usa ka mini na propeta nga nagtudlo sa kamatuoran pero wala nagbuhat sa iyang gitudlo.
11 Bisan kinsa na tinuod nga propeta nga nagbuhat ug usa ka butang nga murag gawas sa pagtulon-an sa Simbahan (unya ingon siya nga ayaw siya sundoga) ayaw siya ninyo paghukmi, kay ang iyang hukom mao ang Dios. Kay mao man sad ang binuhatan sa mga propeta sauna.
12 Ug, bisan kinsa diha sa espiritu nga mo-ingon: ‘Ihatag ang inyong kwarta nako’, o bisan unsa sama ani, ayaw siya paminawa. Pero, kon mo-ingon siya na ihatag ang inyong kwarta ngadto sa mga nanginahanglan, wala ni bisan kinsa ang maghukom kaniya.
Kapitulo 12
1 Dawata ang bisan kinsa nga moanha kaninyo ‘sa ngalan sa Ginoo’; kay, pagkahuman ninyo ug sulay kaniya, makahibalo kamo kung kinsa gayod siya, kay kahibalo na man mo sa maayo ug sa daotan.
2 Kon ang moanha kaninyo usa ka manlalakbay, tabangi siya sa kutob ninyong ikatabang; pero ayaw na siya padayona sa inyoha pagkahuman sa duha o tulo ka adlaw, gawas kung gikinahanglan gayod.
3 Kon naay bisan kinsa nga gusto na mopuyo uban kaninyo, unya siya kaantigo motrabaho, patrabahoa siya ug pakan-a.
4 Kon wala siyay nahibaloan nga trabaho, tabangi siya segun sa imong konsensya, aron walay ni bisan usa ka Kristiyano na mamuyo uban kaninyo nga walay trabaho.
5 Kon dili siya mosugot ug dili siya motrabaho, nagsugal siya sa ngalan ni Kristo; pagbantay kamo sa mga tawo nga ingon niani.
Kapitulo 13
1 Tanan na tinuod nga propeta na buot magpuyo uban kaninyo angayan sa ilang suhol.
2 Angayan ang usa ka tinuod nga magtutudlo, maingon sa usa ka mamumuo, sa iyang suhol.
3 Sumala niini, kuhaa ang tanang unang abot sa bino ug sa ani, ang panganay sa mga baka ug mga karnero, ug ihatag kini sa mga propeta, kay sila man ang inyong mga labawng pari.
4 Pero, kon wala kamoy ni usa ka propeta, ihatag kini sa mga pobre.
5 Kon kamo maghimo ug pan, ihatag ang mga una ninyong hinimo sumala sa gisugo.
6 Maingon, kon mag-abli kamo ug banga sa bino o olyo, ihatag ang una ninyong kinuha sa mga propeta.
7 Mao sad sa pilak, sa mga sanina ug sa tanan nga inyoha, kuhaa ang pinakamaayo sa inyong mga mata ug ihatag kini sumala sa gisugo.
Kapitulo 14
1 Ug sa adlaw sa Ginoo, pagkahuman ninyo ug tapok, pagpikas kamo sa pan ug paghalad sa Eukaristiya, pero sa dili pa ni ninyo buhaton pangumpisal usà kamo, aron ang inyong sakripisyo mamahimong putli.
2 Ayaw tugoti sa pag-apil kaninyo ang nakasala sa iyang isigkatawo, gawas kung napasaylo na siya, aron dili mahugaw ang inyong sakripisyo.
3 Kay nag-ingon man ang Ginoo: ‘Sa tanan nga lugar ug panahon paghimo kamo ug putli nga halad, kay Ako ang gamhanang hari’; ‘ug ang katawhan sa tanang kanasoran may kahadlok kanako.’
Kapitulo 15
1 Maonang pamili kamo ug mga obispo ug mga diakono nga angayan atubangan sa Ginoo; mapaubsanon ug dili maibogon, makanunayon ug malamposon sa mga pagsulay; kay sila usab magsirbi kaninyo sa ministro sa mga propeta ug mga magtutudlo.
2 Maonang ayaw sila isalikway, kay sila mga tawo nga naay dungog taliwala ninyo, uban sa mga propeta ug mga magtutudlo.
3 Ug pagtinambagay kamo sa usag-usa, dili sa kasuko kondili sa kalinaw, sama sa gi-ingon sa Ebanghelyo. Ug ayaw pastoryaha ang nakasala sa iyang isigkatawo, ni paminawa siya hangtod nga mangayo siya ug pasaylo.
4 Pag-ampo ug paghatag ug limos ug buhata ang tanang butang sumala sa Ebanghelyo sa atong Ginoo.
Kapitulo 16
1 Pagbantay kamo; baksig hugot ang inyong mga bisti ug dagkoti ang inyong mga suga; pag-andam kamo kay wala kamo kasayod kon unsang adlawa moanhi ang inyong Ginoo.
2 Pagpundok kamo kanunay, ug pangitaa ang kaayo sa inyong kalag: kay ang inyong pagtuo dili magsilbi, gawas kon sa kataposang takna makit-an kang hingpit.
3 Kay, sa kataposang mga adlaw, managhan ang mga mini nga propeta ug mga mangingilad, ug ang mga karnero mangahimong mga lobo, ug ang gugma mahimong pagdumot.
4 Kay, sa pagdagsang sa daotan, ang mga tawo magdinumtanay, magnilutosay, ug magbinudhiay, ug motungha ang Bakakon sa kalibotan, unya magpailang Anak sa Ginoo, unya magbuhat siya ug mga timaan ug mga katingalahan; ug ang kalibotan mahiadto sa iyang mga kamot, ug magbuhat siya ug mga ngil-ad nga butang, mga butang nga wala pay nagbuhat ni bisan kinsa gikan sa sinugdanan sa kalibotan.
5 Unya mangadto ang mga tawo sa kalayo sa hukmanan, ug daghan ang mga maeskandalo ug mamatay; apan maluwas sa sumpa ang magpadayon sa pagtuo.
6 Unya motungha ang timaan sa Kamatuoran: una, ang kagubot sa langit; ikaduha, ang tingog sa trumpeta; ug ikatulo, ang kabanhawan sa mga minatay–
7 Dili ang kabanhawan sa tanang tawo, kondili, sama sa gi-ingon: ‘Ang Ginoo moabot uban sa tanan Niyang mga santos.’
8 Unya ang tanang banay sa yuta makakita sa Ginoo nga moabot sinapnay sa mga pangnod sa langit.